B2 – Etxea eta familia

Etxe hitzak etxe eta familia erran nahi duenez, familiakoei etxekoak erraten zaie eta deitura (abizena) edo familiaren izena, kasu askotan, familia hastapenean bizi izan zen etxearen izen hura bera da. Axularren (1609-1624 urteak) Liber baptismalis liburuan ageri diren deituretarik ehun eta berrogeita hamar orain arte Saran iraun duten beste hainbeste etxeren izenak dira.
Aitaren deitura da gaur egun ondorengoei ematen zaien bakarra baina garai batean ez zen ezohikoa seme-alabek etxearen izena deituratzat hartzea, aitaren deitura izan ala ez. Beraz, ez da harritzekoa, ama etxeko oinordeko zenean, ondorengoek amaren deitura hartzea eta ez aitarena.
Gaur egun emazteak senarraren deitura hartzen du; baina ohitura hau berria da, XX.
mendekoa. Lehen, andere ezkonduek beren aitaren deitura edo sortetxearen izena hartzen zuten bizi guzirako eta gehienetan erabiltzen, salbu burgesiako familietan, hauek beti irekiagoak baitira eragin arrotzetara.
Familiako kideen izendatzeko etxearen izenak balio du: horrela, Ibartsorokoak erraten da Ibartsoroa izeneko etxean bizi direnen izendatzeko; Argainekoak, eta abar. Beste batzuetan forma hau erabiltzen da: Ibartsorotarrak, Argaindarrak, eta beste.

José Miguel de Barandiaran
Sara Ikerlan etnografikoa liburutik
Gaztelaniatik itzulia
Xima-Schneider, 1911
(Ikasek moldatua)